Στυτική Δυσλειτουργία - Ανδρολογία

Τι είναι Στυτική Δυσλειτουργία ?

Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η επίμονη αδυναμία να επιτευχθεί και να διατηρηθεί στύση ικανή να επιτρέψει ικανοποιητική σεξουαλική πράξη. Αν και αποτελεί καλοήθη διαταραχή σχετίζεται με την σωματική και ψυχολογική υγεία και έχει σημαντική επιρροή στην ποιότητα της ζωής τόσο του πάσχοντα όσο και της συντρόφου του. Το 52% των αντρών ηλικίας από 40-70 ετών εμφανίζουν κάποια μορφή στυτικής δυσλειτουργίας. Η νόσος αυξάνει με την ηλικία γεγονός που οφείλεται στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης διαφόρων άλλων παθήσεων με την πρόοδο της ηλικίας (όπως σακχαρώδης διαβήτης, ψυχογενή αίτια).

Ποιες οι κατηγορίες της Στυτικής Δυσλειτουργίας?

Η στύση αποτελεί ένα νευροαγγειακό φαινόμενο το οποίο βρίσκεται υπό ορμονικό έλεγχο. Διάφοροι επιβαρυντικοί παράγοντες έχουν αναγνωριστεί ως πιθανοί υπεύθυνοι για την στυτική δυσλειτουργία. Είναι μάλιστα ξεκάθαρο ότι η στυτική δυσλειτουργία εμφανίζει κοινούς παράγοντες κινδύνου με τις καρδιαγγειακές νόσους, όπως η καθιστική ζωή και η έλλειψη άσκησης,η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η αυξημένη χοληστερίνη και το σάκχαρο.

Η στυτική δυσλειτουργία με βάση τα αίτια που την προκαλούν διακρίνεται στην ψυχογενή, στην οργανική και στην μεικτή (ψυχογενή και οργανική).

Ποια θεωρούνται τα αίτια της Στυτικής Δυσλειτουργίας?

Τα ψυχογενή αίτια στο παρελθόν θεωρούνταν υπεύθυνα για το 90% των περιπτώσεων στυτικής δυσλειτουργίας δεδομένο που σήμερα έχει ανατραπεί καθώς πλέον τα μεικτά αίτια θεωρούνται κυρίως υπεύθυνα. Η ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία μπορεί να διακριθεί σε διάφορες κατηγορίες όπως για παράδειγμα σε γενικευμένη και σε περιστασιακή (όταν εμφανίζεται με συγκεκριμένο ερωτικό σύντροφο). Μπορεί επίσης να διακριθεί ανάλογα με την ψυχογενή πάθηση που προκαλεί την στυτική δυλειτουργία, όπως πχ η κατάθλιψη. Αυτό που έχει σημασία όμως να γίνει κατανοητό ανεξάρτητα την όποια κατηγοριοποίηση πως κάθε ψυχογενής πάθηση από την πιο απλή όπως το άγχος και οι φοβίες μέχρι και την πιο πολύπλοκη όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια μπορεί να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία.

Η οργανική στυτική δυσλειτουργία διακρίνεται σε αγγειακή, σε νευρογενής, σε ορμονική, σε ανατομική και σε προκαλούμενη από φάρμακα.

Αγγειακά αίτια θεωρούνται η υπέρταση, η χοληστερίνη το κάπνισμα και η καρδιααγγειακή νόσος. Νευρογενή αίτια θεωρούνται το εγκεφαλικό επεισόδιο, οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο αλκοολισμός και η ουραιμία. Ανατομικά αίτια είναι η νόσος Peyronie, το κάταγμα πέους, ο υποσπαδίας-επισπαδίας (διαταραχές της θέσης του στομίου της ουρήθρας).

Ορμονικά αίτια είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υπογοναδισμός (μειωμένη τεστοστερόνη), η υπερπρολακτιναιμία (αύξηση της ορμόνης προλακτίνης στο αίμα), οι παθήσεις του θυροειδούς και η νόσος Cushing (αύξηση της κορτιζόνης στο αίμα). Οι βασικές κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία είναι τα αντιυπερτασικά (όλες οι κατηγορίες αλλά κυρίως τα διουρητικά και οι b αναστολείς) τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιψυχωσικά, τα αντινδρογόνα, τα αγχολυτικά, και οι εξαρτησιογόνες ουσίες (ηρωίνη, κοκαίνη, μεθαδόνη,μαριχουάνα). Ειδική αναφορά πρέπει να γινεί σε κάποιες παθήσεις λόγω των πολλαπλών μηχανισμών που προκαλούν στυτική δυσλειτουργία. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ορμονική πάθηση που με την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα επηρεάζει τόσο τα αγγεία όσο και τα νεύρα που ρυθμίζουν την στύση. Επίσης η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια καθώς και η ηπατική ανεπάρκεια μέσω των μεταβολών στον μεταβολισμό και στην απέκκριση ουσιών (πχ ορμονών)  από τον οργανισμό επηρεάζουν τη στύση. Τέλος χειρουργεία ή ακτινοβολία στην περιοχή της πυέλου για διάφορες παθήσεις (πχ ριζική προστατεκτομή για καρκίνο του προστάτη) μπορεί να προκαλέσουν σημαντική στυτική δυσλειτουργία.

Διάγνωση και θεραπεία Στυτικής Δυσλειτουργίας

Πως γίνεται η διάγνωση της Στυτικής Δυλειτουργίας?

Τα δυο πιο σημαντικά βήματα για την διάγνωση της αιτίας είναι ένα αναλυτικό ιατρικό ιστορικό και μια εκτεταμένη κλινική εξέταση. Είναι σημαντικό ο ουρολόγος να έχει δημιουργήσει μία άνετη ατμόσφαιρα κατά την λήψη του ιστορικού ώστε ο ασθενής να μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις που αφορούν την στυτική λειτουργία και το σεξουαλικό ιστορικό του. Το ιατρικό ιστορικό πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη καταγραφή των συνοδών παθήσεων καθώς και των φαρμάκων που πιθανόν λαμβάνει ο ασθενής. Επίσης στο ιατρικό σεξουαλικό ιστορικό πρέπει να γίνει πλήρης περιγραφή της ποιότητας των στύσεων τόσο κατά την επαφή, όσο και των πρωινών στύσεων. Ο ασθενής πρέπει να ερωτηθεί για την διάθεση του για σεξουαλική επαφή, για την σκληρότητα και την διάρκεια της στύσης, για την εκσπερμάτωση και τον οργασμό κατά την σεξουαλική επαφή. Μια εκτεταμένη κλινική εξέταση πρέπει να ακολουθήσει με ιδιαίτερη έμφαση στο ουροποιητικό, στο γεννητικό, στο ενδοκρινικό και στο νευραγγειακό σύστημα. Η κλινική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει σημεία που αφορούν νόσους του πέους (π.χ. νόσος Peyronie ή τραυματισμό) του προστάτη (π.χ καρκίνος) ή του ενδοκρινικού (π.χ. γυναικομαστία) ή του καρδιαγγειακού (αρτηριακή υπέρταση) που επηρεάζουν την στυτική λειτουργία. Εν συνεχεία πρέπει να ακολουθήσει εργαστηριακός έλεγχος που προσαρμόζεται στα συμπτώματα του ασθενούς καθώς και στους παράγοντες κινδύνου. Σε όλους τους ασθενείς πρέπει να ελεγχθεί το σάκχαρο του αίματος και το λιπιδαιμικό προφίλ. Επίσης πρέπει να μετρηθεί πρωινό δείγμα ολικής και ελεύθερης τεστοστερόνης ενώ περαιτέρω ορμονικός έλεγχος (προλακτίνη,FSH,LH) πρέπει να ακολουθήσει αν η τεστοστερόνη είναι μειωμένη.

Σε ειδικές περιπτώσεις ασθενών (π.χ νέοι ασθενείς με ιστορικό τραύματος στα γεννητικά όργανα) μπορεί να χρειαστεί επιπλέον διαγνωστικός έλεγχος (π.χ. υπέρηχος αρτηριών πέους). Ο βασικός στόχος στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας είναι ο καθορισμός της υποκείμενης αιτιολογίας και η θεραπεία της και όχι η αντιμετώπιση του συμπτώματος αυτού καθαυτού.

Ποια η θεραπεία της Στυτικής Δυσλειτουργίας?

Είναι σημαντικό να εντοπιστούν πιθανοί αναστρέψιμοι παράγοντες κινδύνου για στυτική δυσλειτουργία και να τροποποιηθούν όπως για παράδειγμα αλλαγή στον τρόπο ζωής με απώλεια κιλών, βελτίωση της διατροφής και σταμάτημα του καπνίσματος. Εν συνεχεία η θεραπεία στοχεύει στην αντιμετώπιση θεραπεύσιμων αιτιών στυτικής δυσλειτουργίας όπως ορμονικές (π.χ. χορήγηση τεστοστερόνης), μετατραυματικές αρτηριακές (π.χ. χειρουργική πεϊκή επαναγγείωση) και ψυχοσεξουαλικές διαταραχές (ψυχοσεξουαλική θεραπεία).

Εν συνεχεία ακολουθεί η πρώτης γραμμής θεραπεία με φάρμακα από το στόμα όπως οι αναστολείς του PDE5 ενζύμου (σιλδεναφίλη, ταδαλαφίλη, βαρδεναφίλη) φάρμακα που έφεραν την επανάσταση στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας και τα οποία όμως για να είναι αποτελεσματικά πρέπει οι ασθενείς να έχουν ένα βαθμό λειτουργίας των αγγείων και νεύρων του πέους. Επίσης είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι για να είναι αποτελεσματικά πρέπει να υπάρχει σεξουαλικό ερέθισμα καθώς και ότι πρέπει να λαμβάνονται με συγκεκριμένο τρόπο που υποδεικνύει ο ουρολόγος. Είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι δεν πρέπει να λαμβάνονται χωρίς ιατρική καθοδήγηση ειδικά μάλιστα από ασθενείς που λαμβάνουν και άλλα σκευάσματα όπως νιτρώδη για την στηθάγχη καθώς μπορεί να έχουν σημαντικές παρενέργειες.

Η δεύτερη γραμμή θεραπείας σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα από το στόμα είναι οι ενδοπεϊκές ενέσεις φαρμάκων, ενώ η τρίτη γραμμή θεραπείας είναι οι ενδοπεϊκές προθέσεις σε ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν στις δυο προηγούμενες ή σε αυτούς που θέλουν οριστική λύση στο πρόβλημά τους.