Ανδρική Υπογονιμότητα - Ανδρολογία
1. Τι είναι υπογονιμότητα και πόσο συχνή είναι?
Υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία σύλληψης μετά από διάστημα 12 μηνών ελεύθερων σεξουαλικών σχέσεων. Περίπου το 15% των ζευγαριών αντιμετωπίζει προβλήματα τεκνοποίησης.
2. Σε ποιες κατηγορίες χωρίζεται η υπογονιμότητα?
Διακρίνεται σε πρωτοπαθή όταν ποτέ στο παρελθόν δεν έχει αναφερθεί εγκυμοσύνη από το ζευγάρι και σε δευτεροπαθή όταν έχει υπάρξει κάποια εγκυμοσύνη στο παρελθόν ανεξαρτήτου τελικής έκβασης.Στατιστικά το 67-71% από τα υπογόνιμα ζευγάρια πάσχει από πρωτοπαθή και το 29-33% πάσχει από δευτεροπαθή υπογονιμότητα.
3. Το αίτιο της υπογονιμότητας αφορά μόνο τον ένα από τα δύο μέλη του ζευγαριού ακόμα και αν υπάρχει γνωστός παράγοντας υπογονιμότητας?
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η διάγνωση και η θεραπεία της υπογονιμότητας αφορά πάντα και τους δύο συντρόφους και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα του ζευγαριού και όχι του ενός μέλους μόνο.Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς το αίτιο της υπογονιμότητας μπορεί να μην είναι μόνο ένα που αφορά μόνο την γυναίκα ή μόνο τον άντρα αλλά μπορεί να είναι διαφορετικοί παράγοντες που συμμετέχουν σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας και που πρέπει να αντιμετωπιστούν ξεχωριστά για να υπάρχει επιτυχές αποτέλεσμα.Έτσι σε ένα ποσοστό 20-30% των περιπτώσεων υπογονιμότητας το αίτιο ανευρίσκεται μόνο στον άντρα, στο 30% στη γυναίκα, ενώ σε ποσοστό περίπου 30-40% είναι μικτής αιτιολογίας.Σε ένα σημαντικό ποσοστό (15% των ζευγαριών με υπογονιμότητα) δεν είναι δυνατή η ανεύρεση του αιτίου παρά τον διαγνωστικό έλεγχο(ιδιοπαθής υπογονιμότητα).
4. Ποια τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας?
Τα αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την ανατομική εντόπιση του προβλήματος σε σχέση με τους όρχεις του βασικού δηλαδή οργάνου του άντρα για την αναπαραγωγική διαδικασία.Έτσι τα αίτια διακρίνονται σε προ-ορχικά, ορχικά και μέτα-ορχικά.
5. Ποια τα προορχικά αίτια ανδρικής υπογονιμότητας?
Στην πρώτη κατηγορία των προ-ορχικών αιτίων υπογονιμότητας γενικά μπορούμε να πούμε πως ανήκουν όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν βασικές ορμόνες και τα όργανα που τις παράγουν, που συντελούν στην φυσιολογική λειτουργία των όρχεων και της αναπαραγωγής.
6. Ποια τα ορχικά αίτια ανδρικής υπογονιμότητας ?
Ορχικά αίτια θεωρούνται οι παράγοντες που επηρεάζουν την φυσιολογική λειτουργία των όρχεων των οργάνων δηλαδή που παράγουν τα σπερματοζωάρια καθώς και τις ορμόνες(τεστοστερόνη) που παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή.
7. Ποια τα μεταορχικά αίτια ανδρικής υπογονιμότητας?
Στα μετα-ορχικά αίτια ανήκουν η ανατομική απόφραξη της αποχετευτικής οδού του σπέρματος,οι διαταραχές εκσπερμάτισης(από επεμβάσεις πυέλου ή οπισθοπεριτοναικές,σακχαρώδη διαβήτη, φάρμακα),οι διαταραχές κινητικότητας και λειτουργίας σπερματοζωαρίων και οι σεξουαλικές διαταραχές(στυτική δυσλειτουργία,μειωμένη libido).
8. Τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ανδρική υπογονιμότητα?
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως διάφορα φάρμακα(π.χ. σπιρονολακτόνη, σιμετιδίνη, ορισμένα αντιβιοτικά),και ουσίες(οινόπνευμα, ναρκωτικά ,καπνός) όταν λαμβάνονται για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές της σπερματογένεσης. Επίσης διάφοροι γοναδοτοξικοί παράγοντες(ακτινοβολία, χημειοθεραπευτικά) μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές της σπερματογένεσης.
9. Πώς γίνεται η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας?
Στη διαγνωστική προσέγγιση του υπογόνιμου άντρα βασικό ρόλο παίζουν το λεπτομερές ιατρικό και σεξουαλικό ιστορικό καθώς και η κλινική εξέταση.Το ιστορικό πρέπει να είναι εκτενές και αναλυτικό και πρέπει να χωρισθεί σε κατηγορίες ερωτήσεων ώστε να αποκαλυφθεί κάθε πιθανός παράγοντας υπογονιμότητας.
10. Τι εργαστηριακός έλεγχος απαιτείται για την διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας?
Μετά την λήψη ιατρικού ιστορικού και την κλινική εξέταση ακολουθεί ο εργαστηριακός έλεγχος ο οποίος σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας διακρίνεται σε εξετάσεις ρουτίνας, σε προαιρετικές εξετάσεις και σε ερευνητικές εξετάσεις.
11. Ποια θεωρείται σημαντική εργαστηριακή εξέταση?
Εξέταση ρουτίνας είναι το σπερμοδιάγραμμα που περιλαμβάνει την μακροσκοπική και μικροσκοπική εξέταση του σπέρματος το οποίο λαμβάνεται σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο στο εργαστήριο μετά από σεξουαλική αποχή 48 ωρών και όχι μεγαλύτερη των 5 ημερών.Στο σπερμοδιάγραμμα μελετώνται σημαντικοί παράμετροι του σπέρματος και η αρχική εκτίμηση για κάθε νέο ασθενή πρέπει να γίνεται με βάση τη λήψη δύο διαφορετικών δειγμάτων σε διάστημα τριών εβδομάδων.Η σημαντικότερη ίσως παράμετρος θεωρείται η κινητικότητα του σπέρματος.
12. Ποιος θεωρείται σημαντικός απεικονιστικός έλεγχος?
Απεικονιστικά βασική εξέταση θεωρείται η υπερηχοτομογραφία του οσχέου και η doppler υπερηχοτομογραφία για την μελέτη της δομής και του μεγέθους των όρχεων-επιδιδυμίδων ,την παρουσία υδροκήλης,την αναζήτηση κιρσοκήλης και την διερεύνηση κρυψορχίας.Πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις απαιτούνται μόνο επί συγκεκριμένων ενδείξεων.
13. Που βοηθά ο ορμονικός έλεγχος?
Ο ορμονικός έλεγχος πρέπει να γίνεται σε άτομα με βαριά ολιγοσπερμία(μικρός αριθμός σπερματοζωαρίων στο σπερμοδιάγραμμα) ή αζωοσπερμία(απουσία σπερματοζωαρίων, και στους ασθενείς που υπάρχει υποψία ενδοκρινικής νόσου.Οι ορμόνες που μελετώνται είναι η τεστοστερόνη,η ωχρινοτρόπος(LH),η θυλακιοτρόπος(FSH), και η προλακτίνη.Πιο εξειδικευμένος ορμονικός έλεγχος καθώς και χρωμοσωμιακός έλεγχος απαιτείται επί συγκεκριμένων ενδείξεων.
14. Ποια η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας?
Η θεραπεία του υπογόνιμου άντρα μπορεί να είναι είτε συντηρητική,είτε χειρουργική αναλόγως του παράγοντα που προκαλεί υπογονιμότητα.Η συντηρητική θεραπεία μπορεί να είναι είτε ειδική (ορμονική,θεραπεία λοιμώξεων,αντιμετώπιση ανοσολογικών παραγόντων),είτε εμπειρική(αντιοιστρογόνα,αναστολείς αρωματάσης,χορήγηση εξωγενών γοναδοτροπινών,ανδρογόνα κ.α.)που εφαρμόζεται συνήθως στην αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς ανδρικής υπογονιμότητας.Η χειρουργική θεραπεία συνίσταται στην αντιμετώπιση ειδικών παθήσεων που επηρεάζουν την γονιμότητα όπως η κιρσοκήλη,η κρυψορχία,η απόφραξη των εκσπερματικών πόρων,των σπερματικών πόρων και της επιδιδυμίδας καθώς και συγγενείς διαταραχές.